Όσοι γεννηθήκαμε το 1980 ή ένα-δυο χρόνια μετά, βρισκόμαστε στο μεταίχμιο ανάμεσα στη generation Χ και τους millennials. Ένα από τα χαρακτηριστικά της γενιάς αυτής είναι ότι ζήσαμε αμιγώς τόσο την αναλογική εποχή, κατά την παιδική μας ηλικία, όσο και τη μετάβαση στην ψηφιακή, από την εφηβεία και μετά. Από την πλατεία και τις βόλτες με ποδήλατα περάσαμε στα video games, στις αρχές των 90s, ενώ στα φοιτητικά μας χρόνια, τέλη 90s με αρχές ‘00s, αποκτήσαμε το πρώτο κινητό τηλέφωνο, φτιάξαμε το πρώτο email και αρχίσαμε να πρωτομπαίνουμε στο ίντερνετ, κυρίως από την αίθουσα υπολογιστών της σχολής μας. Social media δεν υπήρχαν τότε -πέρα από κάποια γκρουπ για chat, τύπου IRC- και η κοινωνικοποίηση, οι γνωριμίες και οι σχέσεις γίνονταν με τον παραδοσιακό τρόπο.
Το ψηφιακό γίγνεσθαι απλοποίησε τα πράγματα σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Οι επικοινωνίες απέκτησαν μία νέα διάσταση και παλαιότερες χρονοβόρες και άχαρες διαδικασίες, συνώνυμο της ταλαιπωρίας, αντικαταστάθηκαν από το πάτημα ενός κουμπιού. Στο πεδίο της πληροφορίας και του δημόσιου λόγου και διαλόγου η εξάπλωση του διαδικτύου και η εδραίωση των κοινωνικών δικτύων, άνοιξε τον δρόμο στη δημοσιογραφία των πολιτών, με ουκ ολίγα διαμάντια γνώσης και αλήθειας να αφήνουν διαρκώς το ψηφιακό ίχνος τους στον παγκόσμιο ιστό. Ταυτόχρονα, όμως, σε αυτό το ορμητικό, ψηφιακό ποτάμι της πληροφορίας, το ξεφόρτωμα τοξικών λυμάτων, ψευδών ειδήσεων, διαστρέβλωσης και παραπληροφόρησης από τα κυρίαρχα media, τις ηλεκτρονικές αποφύσεις τους καθώς και διάφορες άλλες παραφυάδες που ειδικεύονται στη συνωμοσιολογία, γνωρίζει μία άνευ προηγουμένου κατακλυσμιαία διασπορά, γυρίζοντας το ρολόι πίσω σε σκοταδιστικές εποχές. Ένα τεράστιο, αδηφάγο κοινό καταναλώνει και αναπαράγει τα μολυσματικά αυτά προϊόντα χωρίς σταματημό.
Πολλοί από εμάς, παρότι συστηματικοί χρήστες των ψηφιακών εργαλείων, έχουμε συνειδητά διατηρήσει στη ζωή μας και ορισμένα κομμάτια ατόφια από την αναλογική εποχή, μια εποχή αλήτικης αθωότητας και απλότητας. Την αφιέρωση χρόνου σε παραδοσιακές φυσικές δραστηριότητες, την ιεράρχηση της φυσικής, ανθρώπινης επαφής πάνω από την ψηφιακή, την επαφή με το τυπωμένο χαρτί μέσα από το διάβασμα ενός βιβλίου ή ακόμα και τη -σχεδόν τελετουργική πλέον- συμβίωση με κάποια τοτέμ από τη δεκαετία του ’90 ή τις αρχές 2000, όπως είναι για παράδειγμα τα αυτοκίνητα της εποχής εκείνης.
Το θαλάσσιο καγιάκ είναι κι αυτό εξ ορισμού μία νησίδα αναλογικότητας μέσα σε έναν κόσμο όπου η ψηφιακή πλημμυρίδα ανεβαίνει ραγδαία. Βασίζεται σε μια τέχνη ναυτική που σε διακτινίζει εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, χρόνια πίσω. Πριν από κάθε ταξίδι μ’ αρέσει να ανοίγω τον πορτολάνο και να χαράζω πάνω εκεί στους ναυτικούς χάρτες την πορεία με κουμπάσο και διπαράλληλο. Να μελετάω την ακτογραμμή με τα αβαθή και τις ξέρες, το ανάγλυφο της στεριάς με τα βουνά και τις πλαγιές, και να προσέχω τις σημειώσεις των χαρτογράφων. Και έπειτα στο νερό να βάλω πορεία στις μοίρες που έχω σημειώσει στον χάρτη, ανάλογα με τον καιρό και το ρεύμα, να πάρω διοπτεύσεις και με το ρολόι να κάνω την αναμέτρηση, ώστε να υπολογίσω την ταχύτητα, να διορθώσω το ξέπεσμα, να ξέρω κάθε στιγμή που βρίσκομαι και που οδεύω. Και τι χρειάζονται όλα αυτά θα ρωτήσει κανείς, στην εποχή του GPS, με την πορεία να εμφανίζεται αυτόματα σε μια οθόνη; Σε τι χρειάζονται οι παραδοσιακές μέθοδοι πλοήγησης όταν πλέον έχουμε στη διάθεσή μας σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία; Ένας λόγος είναι ότι ίδια η χειροκίνητη διαδικασία από μόνη της είναι όμορφη και ναυτική, καθώς σου δίνει τη δυνατότητα να εμβαθύνεις στη λογική πίσω από τον σχεδιασμό της ρότας και όχι απλά να ακολουθείς ένα ψηφιακό σημάδι σε μια οθόνη. Είναι όμως και πιο πρακτική αλλά και πιο ασφαλής. Το φορητό GPS ούτε μπορείς να το βλέπεις συνέχεια, ειδικά στο καγιάκ που δεν έχει πολύ χώρο πάνω στο ντεκ, ούτε μπορεί να είναι μόνιμα αναμμένο καθώς η αυτονομία του είναι περιορισμένη και, τέλος, πάντα μπορεί να χαλάσει.
Είναι λοιπόν άχρηστο το GPS και όλες οι υπόλοιπες ηλεκτρονικές συσκευές; Απεναντίας. Το GPS μπορεί να σου δείξει ανά πάσα στιγμή τις συντεταγμένες σου με ακρίβεια αδιανόητη με τον παραδοσιακό χειροκίνητο τρόπο. Η αξία του, ως επικουρικού μέσου, είναι μεγάλη, εφόσον έρχεται να λειτουργήσει συμπληρωματικά στον παραδοσιακό τρόπο. Επιπλέον, τόσο το GPS όσο και πολλές άλλες, χρήσιμες ναυτιλιακές και μετεωρολογικές εφαρμογές, είναι ενσωματωμένες στα smartphone, κάτι πολύ βοηθητικό πρακτικά, αφού τα έχεις -σχεδόν- όλα σε μία και μόνο συσκευή. Από τις πιο χρήσιμες εφαρμογές είναι το marinetraffic, το οποίο μάλιστα γεννήθηκε ως ιδέα και αναπτύχθηκε στην Ελλάδα, από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Μέσω αυτού απεικονίζεται σε πραγματικό χρόνο η κυκλοφορία όλων των πλωτών στις θάλασσες του πλανήτη, όσων διαθέτουν αναμεταδότη και τον έχουν ενεργοποιημένο. Ακόμα και το ίδιο το κινητό μας μπορεί να λειτουργήσει ως αναμεταδότης, οπότε μπορούμε να κατεβάσουμε τις σχετικές εφαρμογές, όχι μόνο να για βλέπουμε τι κυκλοφορεί στη θαλάσσια περιοχή που μας ενδιαφέρει αλλά και για να εμφανίζεται και το δικό μας σκάφος στον ψηφιακό χάρτη. Παρά τη μεγάλη αξία και χρησιμότητα του marinetraffic, δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκαθιστά τη διόπτευση, την παρατήρηση δηλαδή της πορείας των άλλων σκαφών, ώστε κατόπιν να πάρουμε αποφάσεις για τη δική μας πορεία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το καγιάκ, παρότι από τα πιο ευέλικτα πλωτά που κυκλοφορούν στη θάλασσα, είναι συγχρόνως και από τα πιο αργά (και δυσδιάκριτα), και η διασταύρωση με μεγάλα πλοία θα πρέπει να αποφεύγεται πάση θυσία. Ποτέ δεν περιμένουμε κάποιο μεγάλο πλοίο να χειρίσει για εμάς, αντιθέτως εμείς θα πρέπει να προσαρμόσουμε την πορεία μας. Η διόπτευση μαζί με το marinetraffic -και τη συνομιλία στον ασύρματο- είναι ένας άριστος συνδυασμός, αν έχουμε αμφιβολίες για την πορεία ή την ταχύτητα του πλοίου.
Μία από τις πιο χρήσιμες και πιο αξιόπιστες συσκευές που έχουμε ως ομάδα είναι το tracker της YB tracking, μέσω του οποίου εμφανίζεται το ίχνος και το στίγμα μας σε πραγματικό χρόνο. Το μεγάλο πλεονέκτημά του είναι ότι είναι σκυλί ως συσκευή, με εξαιρετική αυτονομία και, επιπλέον, η εταιρία παρέχει κορυφαία υποστήριξη. Στην ενότητα Live Map που έχουμε στο site, μπορεί να δει κανείς είτε τις παλαιότερες ρότες, σε προηγούμενες αποστολές, είτε κάποια που βρίσκεται εν εξελίξει. Το YB είναι σημαντικό, τόσο για λόγους διαφάνειας και ψυχαγωγίας για όσους παρακολουθούν την αποστολή διαδικτυακά, όσο και, κυρίως, για λόγους ασφαλείας. Η πλατφόρμα σου δίνει τη δυνατότητα να εκπέμψεις και σήμα κινδύνου, μέσω ενός κουμπιού, στέλνοντας sms με το ακριβές στίγμα σου σε προεπιλεγμένους τηλεφωνικούς αριθμούς. Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, δεν μπορεί να λείπει, βεβαίως, και ένα κλασικό φορητό VHF, καθώς και ένα απλό, συμβατικό τηλέφωνο με κουμπιά. Πολλοί με ρωτάνε γιατί εξακολουθώ να κρατάω το συμβατικό τηλέφωνο, εφόσον έχω πάντα και το smartphone μαζί μου. Ένας σημαντικός λόγος είναι ότι στη θάλασσα δύο ίσον ένα και ένα ίσον κανένα ήτοι πάντα πρέπει να έχεις εφεδρικό εξοπλισμό σε περίπτωση που χαλάσει ο κύριος. Ένας δεύτερος είναι ότι σε περίπτωση κλήσης ανάγκης, τα smartphone είναι δύσχρηστα, καθώς δεν μπορείς να χειριστείς εύκολα την οθόνη με βρεγμένα δάχτυλα. Ίσως οι συσκευές με αναγνώριση προσώπου, που μπορούν να εκτελέσουν και φωνητικές εντολές, χωρίς να επηρεάζονται από τον δυνατό αέρα (;), να αποτελούν κάποια λύση, αλλά θα πρέπει να τις δοκιμάσουμε στην πράξη, πριν βγάλουμε συμπέρασμα. Ένας τρίτος λόγος είναι η αυτονομία. Το smartphone, με έντονη χρήση, εφαρμογές ανοιχτές, ομιλία, φωτογραφίες, βίντεο και τα ρέστα για κάμποσες ώρες, ζήτημα είναι να βγάλει τη μέρα, οπότε αν τυχόν αναγκαστείς να μείνεις στο νερό περισσότερες ώρες ή κάνεις προσγειάλωση ανάγκης κάπου που δεν υπάρχει παροχή ρεύματος, υπάρχει πάντα η πιθανότητα να ξεμείνεις από τηλέφωνο. Θα πει κανείς ότι υπάρχουν και οι φορητοί φορτιστές (powerbank) και δεν θα διαφωνήσω, αλλά αν είσαι στη θάλασσα είναι από δύσκολο έως απίθανο να μπορέσεις να φορτίσεις με αυτόν τον τρόπο.
Κατά την αγορά και τη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ό,τι αφορά τον δείκτη αδιαβροχοποίησης, ένα μάθημα για το οποίο έχουμε πληρώσει ακριβά δίδακτρα. Οι περιγραφές των διαφόρων IPXX αφορούν την αξιολόγησή τους σε εργαστηριακές συνθήκες, σε γλυκό νερό. Αυτό σημαίνει ότι στη θάλασσα όλες οι συσκευές, ακόμα και αυτές με την υψηλή διαβάθμιση του IPX7 ή IPX8 είναι σαφώς πιο ευάλωτες από ότι μπορεί να συμπεράνει κανείς από την περιγραφή της πιστοποίησης. Ειδικά για τις συσκευές με IPX7 συνιστάται η τοποθέτησή τους σε στεγανή θήκη, για επαρκή προστασία. Ακόμα και οι θήκες όμως θέλουν επανέλεγχο στεγανότητας, τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο, καθώς οι τσιμούχες τους φθείρονται και η υγρασία αρχίζει να περνάει μέσα σιγά-σιγά.
Από τα ψηφιακά όργανα ναυσιπλοΐας και τις ηλεκτρονικές εφαρμογές μέχρι την ζωντανή αποτύπωση της εμπειρίας, μέσω φορητών καμερών και drone, και τους «ψηφιακούς προπονητές», όπως είναι οι μικρές συσκευές που τοποθετούνται στο κουπί και αποτυπώνουν με λεπτομέρεια δεδομένα της τεχνικής ή τα «έξυπνα ρολόγια» που καταγράφουν στοιχεία από τη λειτουργία του σώματος, το ψηφιακό στοιχείο έχει γίνει πλέον ένα μικρό ή μεγαλύτερο μέρος της όλης εμπειρίας της κωπηλασίας. Η ψυχή του κωπηλάτη όμως, πάντα θα ατενίζει μακριά, πέρα και πάνω από όλα αυτά. Θα κουβαλά πάντα την πολύτιμη παράδοση χιλιάδων ναυτικών, που πριν απ’ αυτόν ανοίχτηκαν σε ωκεανούς και πελάγη, με οδηγό την ίδια τη ναυτική τέχνη και με ελάχιστα βοηθήματα. Η γνώση και η παρατήρηση, η διαίσθηση και η πρόβλεψη, η ίδια η επαφή με το νερό, μαζί με μια πυξίδα και έναν χάρτη, είναι τα βασικά εφόδια που η ναυτική ιστορία χιλιάδων ετών μας κληροδότησε. Και αυτά είναι αναντικατάστατα.
Διαβάστε ακόμη: